Strona główna Mapy

Mapy

przez R.Strus

Ważnym źródłem informacji o południowym Podlasiu i Strusach są mapy. Dlatego zamieszczam szereg map z krótkim omówieniem. Każda mapa pokazana na tej stronie w miniaturze, po kliknięciu otwiera się na kolejnej stronie w pełnej wielkości.

Wielkie Księstwo Litewskie w XVI wieku

Na tej mapie można zobaczyć położenie Strus w Wielkim Księstwie Litewskim. Znajdują się w połowie drogi między Mordami i Suchożebrami widocznymi w lewym dolnym rogu mapy, tuż przy granicy z Królestwem Polskim. Mapa zostałą wydana w roku 1927 przez Przy tej mapie kliknięcie tu powoduje automatyczne ściągniecie pliku PDF z mapą do katalogu Pobrane/Downolad. Ściągniętą mapę można powiększyć w przeglądarce plików PDF.

Atlas Fontium – Osady i drogi w wieku XVI.

W Instytucie Historii PAN, w ramach projektu Atlas Fontium została opracowana mapa osad i dróg w XVI wieku. Jej fragment obszaru trójstyku granic: Litwy, Korony i Mazowsza prezentujemy obok. Warto zwrócić uwagę na dwie rzeczy Poza Strusami – oczywiście). Pierwsza ro duże zagęszczenie posad szlacheckich (kolor żółty) na obszarze południowej części Ziemi Drohickiej: Sokołów-Skrzeszew-Mordy-Mokobody w porównaniu z sąsiednimi ziemiami. Druga, to bardzo jednorodna struktura społeczna: 100% szlachty. Głównie zagrodowej. Brak jest tu wiosek (i ziem)Królewskich – kolor czerwony i kościelnych (kolor granatowy).

Osadnictwo ruskie wzdłuż Liwca

Przygotowana przeze mnie mapa pokazuje otoczenie Strus wsiami z osadnikami przybyłymi w XV wieku prawdopodobnie z Rusi Halickiej. Są to wsie Hołubla, Czepielin, Krześlin, Brzozów, Nakory, Rzeszotków. Te wsie weszły w skład nadania Zygmunta Kiejstutowicza dla Jana z Łysowa a następnie przypadły w udziale Czamborowi, synowi Jana, który zamieszkał w Krześlinie. Później zmieniały właścicieli: Sapieżyna, Wodyńscy, Kuczyńscy. Dwór w Krześlinie istniał do I Wojny Światowej.

Parafie wokół Strus w XV-XVI wieku

Kolejna mapa z Atlasu Fontium opracowanego przez Instytut Historii PAN. Pokazuje granice dwóch dekanatów: węgrowskiego i łosickiego oraz parafie tych dekanatów. Widzimy anomalię dot. Strus. Otóż wieś Strusy jest otoczona ze wszystkich stron wioskami należącymi do dekanatu łosickiego. Sama jednak, należąc do parafii Kożuchów należy do dekanatu węgrowskiego. Moim zdaniem jest to argument przemawiający za tym, iż Strusy powstały przed erygowaniem parafii w Paprotni, które miało miejsce rawdopodobnie w roku 1428.

Mapa Karola de Perthesa 1795

Mappa szczegulna” Karola de Perthesa (1793–1795).
Karol Herman de Perthées od roku koronacji Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764) aż do jego abdykacji pełnił funkcję nadwornego kartografa monarchy. Znaczna część jego spuścizny przepadła bądź rozproszyła się w wyniku dziejowych wypadków, zachowało się m.in. pięć wydanych w Paryżu map województw, m.in. rękopiśmienna wersja mapy województwa podlaskiego. Zamieszczam fragment mapy obejmujący południową część Ziemi Drohickiej. Warto zwrócić uwagę na zamienione miejscami położenie Strus i Uziąb oraz na przybliżone położenie innych sąsiednich wiosek. Mapa ta pokazuje, że przez Strusy w końcu XVIII jeszcze przechodził gościniec łączący Siedlce z Drohiczynem.

Mapa Reymanna – rok 1830

Mapa z 1830 roku z serii zapoczątkowanej przez niemieckiego kartografa Daniela G. Reymanna i przeznaczonej dla niemieckiego wojska. Zamieszczam ją dlatego, że dokładnie pokazuje cieki wodne płynące od Łęczyck, Paprotni, Kożuchowa, Bielan łączące się na odcinku rzeki graniczącej Strusy z Brzozowem. W tamtym czasie tworzyły one szeroki pas mokradeł oddzielających Strusy od Suchożebr. Strusy oddzielone knieją od Mórd, Liwcem od Pruszyna, Starą Rzeką od Suchożebr miały dostęp tylko do kościoła w Kożuchowie.

Mapa Kwatermistrzostwa – 1843

Topograficzna Karta Królestwa Polskiego (zwana także potocznie Mapą Kwatermistrzostwa) została wydana w Petersburgu w roku 1843 r. Mapa ta uznawana jest za jedno ze szczytowych osiągnięć polskiej kartografii w XIX w. Zamieszczam fragment obejmujący Strusy. Ciekawostką może być zaznaczony krzyż przy drodze do Siedlec (na wysokości nazwy Kownacizna). Pole w tym miejscu mioało nazwę „U wisielca”. Samobójstwo to można datować na początek XIX wieku. Krzyż stanął aby pomóc biednej duszy samobójcy. Ale też aby łacniej po zmroku przejechać drogą to miejsce.

Rosyjska trzywiostwówka ok. 1870 r.

Jest to prawdopodobnie jeden z arkuszy tzw. rosyjskiej trzywiorstwówki (Wojenno-Topograficzeskaja Karta Jewropiejskoj Rossii 1:126.000) wykonanej ok. 1870 roku. Jest już na niej widoczny nowy gościniec Siedlce-Paprotnia (Drohiczyn) przeprowadzony granicą między Strusami i Czepielinem biegnącą w struskim lesie. Na mapie znajduje sie nazwa Malęckie, od której nazwę wzięły: droga Malęcka i pole Malęckie,

Okolice Siedlec w XIX wieku – fragment

Przy okazji powiększenia fragmentu – miary stosowane w zaborze rosyjskim:
1 cal rosyjski = 2,54 cm
1 stopa (12 cali) = 30,48 cm
1 krok (28 cali) = 71,12 cm
1 sążeń (3 kroki lub 7 stóp) = 2,13 m
1 wiorsta (500 sążni) = 1,067 km
1 mila = 8 wiorst = 8,534 km

Mapa scaleniowa – 1934

Mapa scaleniowa z roku 1934 przechowywana w archiwum siedleckim przedstawia układ dróg sprzed scalenia, nazwy pól oraz ich klasyfikację.

Dla łatwiejszego czytania wprowadziłem kolorowe oznaczenia obszarów oraz nazwy. Do mapy tej będę odwoływał się w cyklu wpisów: Rewolucja w Strusach – ważniejsza od Październikowej.

Wielki Brat czuwa – 1935

W tym czasie kiedy geometra Karol Trausold wymierzał pola w Strusach i pracowicie tworzył mapę scaleniową geodeci Armii Czerwonej opracowywali mapy, które wcześniej czy później będą im potrzebne. Pracowicie – nawet liczba domów w każdej wsi policzona. Oto fragment mapy z roku 1935.

Drugi Wielki Brat też czuwa – 1955

Strusy są znane na całym świecie! Nawet za wielką wodą. Oto mapa skompilowana przez korpus kartograficzny armii amerykańskiej z map: polskiej oraz rosyjskich wojskowych z roku 1941 i 1937. Weryfikacja na podstawie zdjęć lotniczych. Porównując dwie ostatnie mapy sprzed siedemdziesięciu lat jest łatwiej zrozumieć dlaczego na morzu Czarnym w roku 2022 zatonął okręt wojenny Moskwa.

600 lat później

Widok Strus z Google Maps. Przemysłowe obiekty w dolnej części obrazka nie mają nic wspólnego z sześćsetletnią historią Strus. Przedsiębiorczy ludzie kupili pole w Strusach. Wystawili kurniki i obecnie dziesiątki i setki tysięcy kur lub indyków czeka swego dnia, kiedy człowiek z miasta zaszczyci ich swą łaskawą uwagą i zamienią się w Grilled Chicken Wings albo inne wspaniałości. A mieszkańcom Strus pozostaje smród. Ale tylko wtedy, kiedy wiatr wieje z kierunku zbliżonego do południowego. Na samym dole Podlaska Pieczarka.

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Akceptuj Czytaj więcej